Η ΙΣΤΟΡΙΑ
Η Σαμοθράκη είχε προκαλέσει ενδιαφέρον από τα αρχαία χρόνια, όπου μύθοι και πραγματικότητα αναμειγνύονται με τέτοιο τρόπο ώστε είναι αδύνατο να τα ξεχωρίσεις. Πιθανόν λοιπόν είχε κατοικηθεί από τους προϊστορικούς χρόνους κατά την νεολιθική εποχή, σίγουρα όμως κατοικούνταν την εποχή του χαλκού. Φαίνεται ότι οι πρώτοι κάτοικοι του νησιού ήταν οι Προέλληνες, όπου ο Ηρόδοτος τους αναφέρει ως Πελασγούς. Ήδη από την πρώιμη εποχή του Σιδήρου αναφέρεται στο νησί το θρακικό φύλο των Σαίων αλλά και εκείνο των Δαρδάνων, με καταγωγή που παραπέμπει στο μύθο των Καβείρων. Έτσι κατά την προσπάθεια αναζήτησης της αρχικής ρίζας το νησί ονομάστηκε αντιστοίχως Σαόνησος και Δαρδανία. Άλλα ονόματα που κατά καιρούς ακούστηκαν ότι είχε είναι: Σάος, Σάμος, Ηλεκτρίς, Αιθιονία, Λευκωσία, Λευκωνία και Μελίτη.
Από τον αποικισμό μέχρι τη Ρώμη
Ο ελληνικός αποικισμός του νησιού δεν είναι σαφές κάτω από ποιες συνθήκες έγινε και οι παρουσία ιωνικών και αιολικών στοιχείων θα μπορούσε να στηρίξει όλες τις εκδοχές που θέλουν τους αποίκους να έρχονται, είτε από τη Φρυγία είτε από τα νησιά του Αιγαίου, μεταξύ των οποίων και της Σάμου. Σύμφωνα με τους αρχαιολόγους G. Fredrich και C. Lemann η εγκατάσταση των πρώτων Ελλήνων στο νησί έγινε μεταξύ 800 π.Χ- 700 π.Χ.
Η αρχαία πόλη σημείωσε πολύ γρήγορα μεγάλη ακμή , οποία βέβαια οφείλονταν και στην προνομιακή θέση του νησιού, με αποτέλεσμα οι κάτοικοι της να αποικίσουν την απέναντι θρακική παραλία ανάμεσα στον Έβρο και τη Μαρώνεια. Η δημιουργία μιας σειράς εμπορικών σταθμών στην γύρω περιοχή και η ραγδαία ανάπτυξη του εμπορίου την ανέδειξαν κατά τους αρχαϊκούς χρόνους, σε μια σπουδαία πόλη κράτος, με δικό της πολεμικό στόλο και νόμισμα.
Κατά τον 50 αιώνα το νησί βρίσκετε στο πλευρό των Περσών και λαμβάνει μέρος στην ναυμαχία της Σαλαμίνας με τους Πέρσες. Το 477 π.Χ. γίνετε μέλος της Αθηναϊκής Συμμαχίας και μετά τη λήξη του Πελοποννησιακού πολέμου περνά στα χέρια των Σπαρτιατών. Κατά την εποχή αυτή η φήμη των μυστηρίων της Σαμοθράκης είναι μεγάλη και το ιερό των Μεγάλων Θεών γίνεται σημαντικό διεθνές θρησκευτικό κέντρο. Η Σαμοθράκη περιέρχεται στο κράτος της Αιγύπτου, μετά από την κατάκτηση της Θράκης από τους Πτολεμαίους. Αργότερα περνά στα χέρια των Μακεδόνων γεγονός που της προσέδωσε μεγάλη αίγλη. Η περίοδος αυτή θα διαρκέσει και κατά τους ελληνιστικούς χρόνους και το νησί χάρη στο ιερό των Μεγάλων Θεών θα τεθεί υπό βασιλική προστασία. Στη συνέχεια υποτάσσετε στους Ρωμαίους, οι οποίοι γοητευμένοι από τα Μυστήρια θεωρούν το νησί Ιερό και το Τέμενος των Μεγάλων Θεών άσυλο.
Κατά τα Βυζαντινά Χρόνια
Στα τέλη του 4 ου μ.Χ αιώνα τα Μυστήρια της Σαμοθράκης είναι πια παρελθόν και ο Χριστιανισμός είναι η θρησκεία που επικρατεί. Ταυτόχρονα αρχίζει και η παρακμή του νησιού και τα νησί θα απομονωθεί στην άκρη του Πελάγους, αν και βρίσκεται τόσο κοντά στη νέα πρωτεύουσα.
Οι μεγάλοι σεισμοί του 6ου και 7ου αιώνα, οι σλαβικές επιδρομές του 8 ου αιώνα και οι λεηλασίες των Σαρακηνών τον επόμενο αιώνα συντέλεσαν στην ερήμωση του νησιού. Στους επόμενους αιώνες του Βυζαντίου και μέχρι την κυριαρχία των Γενουατών τον 15ο αιώνα η Σαμοθράκη χρησιμοποιείται πια ως τόπος εξορίας των Βυζαντινών. Κατά τον 13 ο αιώνα η διάλυση του μεγάλου στόλου, αφήνει την Σαμοθράκη και τα υπόλοιπα νησιά του Αιγαίου στο έλεος των Τούρκων.
Το 1430 η Σαμοθράκη περνάει στα χέρια των Gattilusi και ο ηγεμόνας Παλαμήδης Γατελούζος την οχύρωσε, όπως μαρτυρούν σήμερα τα απομεινάρια των πύργων της Παλαιάπολης, της Χώρας και του Φονιά. Την εποχή μάλιστα εκείνη επιχειρείται μια γενικότερη ανασυγκρότηση στο νησί, με την ίδρυση του οικισμού της Χώρας και τη συγκέντρωση των λιγοστών κατοίκων εκεί.
Τα χρόνια της Τουρκοκρατίας
Στο μέσο του 15ου αιώνα η Σαμοθράκη περνά στην κυριαρχία του Σουλτάνου και μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1453, οι περισσότεροι κάτοικοί της εγκαθίστανται στην Κωνσταντινούπολη με αποτέλεσμα το νησί να περάσει οριστικά στη λήθη. Η κατάσταση φαίνεται να αλλάζει μόλις στα τέλη του 18ου αιώνα μετά τη σύντομη ρωσική κατοχή. Στις αρχές του 19ου αιώνα ο πληθυσμός σημειώνει σημαντική αύξηση και ταυτόχρονα παρατηρείτε μια οικονομική άνοδος. Την ανοδική αυτή πορεία θα ανακόψουν απότομα οι Τούρκοι το 1821, οι οποίοι θα αποβιβαστούν στο νησί για να καταπνίξουν την τοπική εξέγερση. Η μεγάλη σφαγή της Σαμοθράκης έγινε την Τρίτη στη 1 Σεπτεμβρίου του 1821 στη περιοχή «Φκας» , όπου 700 στρατιώτες σφαγιάστηκαν. Όσοι γλίτωσαν πουλήθηκαν και ανάμεσά τους και οι πέντε Νεομάρτυρες που το 1836 γύρισαν και μαρτύρησαν στη Μάκρη. Η μνήμη τους γιορτάζετε στη Σαμοθράκη, στη Μάκρη και στο Άγιο Όρος την Κυριακή του Θωμά. Ο ελληνικός στόλος απελευθερώνει τη Σαμοθράκη στις 19 Οκτωβρίου 1912, ενώ η προσάρτησή της επικυρώνεται το 1914 με το Πρωτόκολλο της Φλωρεντίας.
Κατά τον 20ο αιώνα Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου πολέμου η Σαμοθράκη για άλλη μια φορά θα υποστεί τα πάνδεινα από τους Γερμανούς και Βούλγαρους κατακτητές της. Σε όλο το προηγούμενο διάστημα ελάχιστα πράγματα αλλάζουν στο νησί. Μόλις το 1951 ο πληθυσμός του νησιού θα φτάσει τους 4258 κατοίκους, όπου όμως με την αιμορραγία της μετανάστευσης για άλλη μια φορά το νησί θα ερημώσει. Σήμερα η Σαμοθράκη αριθμεί περίπου 3000 κατοίκους και επιχειρείται μια σταδιακή προβολή του τόπου ως ενός ιδιαίτερου τουριστικού προορισμού.